Leefomgeving

Samen bouwen aan een duurzame en vitale fysieke leefomgeving

Visie

De gemeente Leudal is economisch vitaal en de leefomgeving wordt als prettig ervaren. Dit willen wij zo houden en waar dat kan, versterken en verbeteren. Dit is een hele uitdaging, want door bovenlokale trends en ontwikkelingen zijn de opgaven voor de fysieke leefomgeving in Leudal groot. Denk aan de ontwikkelingen en opgaven op het gebied van klimaatverandering (verdroging, vernatting, hitte) en de energietransitie (opwekken duurzame energie, aardgasvrije woningen, besparing, energie-armoede). Maar ook de transitie van de agrarische sector, circulaire economie of het anders kijken naar afval en grondstoffen, bereikbaarheid en woningbouw (Nationale Woon- en Bouwagenda). Er ontstaan steeds meer verschillende activiteiten en wensen voor de ruimte in het buitengebied. Soms conflicteren deze wensen. Het behoud van voorzieningen in de kernen is niet meer vanzelfsprekend. De opgaven voor de fysieke leefomgeving bieden kansen, maar vragen ook om het maken van zorgvuldige en samenhangende keuzes.

Onze opgaven en keuzes worden opgenomen in de Omgevingsvisie, die in 2023 wordt vastgesteld. Hierbij bieden wij het raamwerk voor de juiste functies op de juiste plek.

Binnen het Programma Leefomgeving komen wonen, werken en klimaat bijeen. Via subdoelen op deze thema’s wordt gestuurd op de gewenste effecten en het bereiken en behouden van een ‘duurzame en vitale fysieke leefomgeving’. Als rode draad door het programma loopt de implementatie van de Omgevingswet en de dienstverlening aan inwoners, ondernemers en partners op het gebied van de fysieke leefomgeving.

De Omgevingswet

De inwerkingtreding van de Omgevingswet is opnieuw uitgesteld. Inmiddels is de verwachting dat de wet op 1 januari 2024 in werking treedt. Het uitstel wordt in hoofdzaak veroorzaakt door een onvoldoende stabiele landelijke voorziening voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het DSO is fundamenteel voor het goed functioneren van de wet en het kunnen werken met die wet. Alle informatie voor de fysieke leefomgeving wordt hier ontsloten en iedereen kan eenvoudig die informatie ophalen, controleren en aanvragen of meldingen doen. Doordat de landelijke softwarevoorziening niet (goed) werkt, konden softwareleveranciers aan gemeenten geen stabiele softwarepakketten bieden. Dit betekent dus ook dat systemen niet ingericht konden worden (de informatie moet de gemeente er zelf inzetten) en dat er niet mee geoefend wordt. Dit is nog steeds in ontwikkeling.

Uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet werd daarnaast gekoppeld aan de druk op de gemeentelijke organisaties (Verkiezingen 2022, toename in reguliere vergunningen en verzoeken, krapte op de arbeidsmarkt en nieuwe bevoegdheden).

Ondanks de landelijke problematiek is het gelukt om in 2022 aan de minimale (harde) eisen te voldoen, die de wet stelt en voor zover dat nu – gelet op de landelijke problematiek – mogelijk is. Hiervoor hebben wij onze regels opgeschoond en samen gebracht in de Algemene verordening, Participatiebeleid vastgesteld, werkprocessen opgesteld, bevoegdheden ingeregeld (delegatiebesluit, bindend adviesrecht) en de Wet kwaliteitsborging geïmplementeerd. Kortom de bouwstenen voor een verdere invoering zijn gerealiseerd.

Ook zijn wij verder gegaan met het inrichten van de niet verplichte onderdelen van de Omgevingswet, de instrumenten. De Omgevingsvisie is verder opgebouwd op basis van de thema’s uit de Zomernota; Passend Wonen, Sociale Basis en Vitaal Buitengebied.
De Omgevingsvisie zal in 2023 aan de gemeenteraad worden aangeboden. De Omgevingsvisie, de Bruidsschat en de Algemene verordening (laatste twee zijn al beschikbaar) vormen samen de basis voor het Omgevingsplan. Met – een afvaardiging van de – gemeenteraad is in 2022 gestart met het bepalen van de contouren, de keuzes en de processtappen voor de totstandkoming van het Omgevingsplan. De Omgevingsvisie en het Omgevingsplan hoeven niet vastgesteld te zijn bij inwerkingtreding van de Omgevingswet.

Dit betekent overigens niet dat wij nu klaar zijn voor de inwerkingtreding van de wet. De systemen werken (nog) niet goed, de opleidingen zullen herhaald c.q. de kennis zal geactualiseerd moeten worden en werkprocessen kunnen (verder) geoptimaliseerd worden. Dit betekent dat nog steeds extra inspanningen nodig zijn van de betrokken medewerkers en zorgt dus voor een extra belasting van de gemeentelijke organisatie naast het reguliere werk.

De implementatie van de Omgevingswet en de daarmee samenhangende ontwikkeling van instrumenten en processen is en blijft voorlopig nog een van de voornaamste opgaven van de gemeente Leudal. Deze opgave loopt als rode draad door de inhoudelijke opgaven vanuit de drie pijlers: economie, wonen en klimaat.

Wat hebben we bereikt ten aanzien van de drie pijlers?

1. De regionale structuurvisie Wonen voor de periode 2022 – 2025 is in juli 2022 vastgesteld (in regionaal verband ontwikkeld), waarbij meer ruimte voor passende woningen ontstaat.
2. Deze ruimte hebben wij in lokaal woonbeleid vertaald via de Versnellingsagenda Wonen (vastgesteld december 2022). Dit biedt ruimte voor aanvullende woning(ver)bouw voor het sociale en middel dure (huur)segment en het goedkope koopsegment. Daarnaast worden langs deze weg strategische locaties ontwikkeld en burgerinitiatieven vorm gegeven.
3. Wij hebben onze openbare ruimte verbeterd door de aanplant van extra bomen, waarmee wij een totaal aantal bomen van 37.000 (één boom per inwoner), willen bereiken in de periode 2020-2027. Om versnelling aan te brengen in de realisatie van deze ambitie is gestart met de voorbereiding van de aanplant van bospercelen.
4. Wij hebben de openbare ruimte planmatig en pro-actief onderhouden (op niveau B) en verbeterd door maatregelen te treffen tegen de invloed van weersverandering en het bevorderen van biodiversiteit in het groen.
5. Wij hebben uitvoering geven aan het uitvoeringsprogramma RES 1.0, waaronder de vaststelling van de Transitievisiewarmte, de inzet van energiebespaarcoaches en de inzet van de klusbus van het Mensontwikkelbedrijf (MOB). De ontwikkelingen binnen het thema (duurzame) energie werden in 2022 vooral overschaduwd en beïnvloed door de energiecrisis, energiearmoede en krapte op het elektriciteitsnet.
6. Wij hebben de basis gelegd voor de Leudalse Investeringsagenda, waaraan in 2023 verder uitvoering zal worden geven. Hierdoor worden lokale initiatieven ondersteund en kan de economische veerkracht en groei eerder en beter worden ingezet.

Daarnaast geldt dat vergunningverlening, toezicht en handhaving als regulier proces is uitgevoerd. Daarbij geldt dat wij een hoger aantal aanvragen omgevingsvergunningen, conceptaanvragen en meldingen ontvangen. Een trend die in november 2020 is ingezet en nog voortduurt. Om meer focus aan te brengen in vergunningverlening, toezicht en handhaving is in 2022 het beleidsplan Vergunningverlening Toezicht en Handhaving (VTH) vastgesteld. Dit beleidsplan legt, veel meer dan het vorige, een relatie tussen de bestuurlijke ambities en prioriteiten bij de inzet van VTH-instrumenten. Daarbij rekening houdend met de komst van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging. In dit beleidsplan staan beleidsmatige doelen vermeld op het gebied van VTH-taken. Verder staan in het beleidsplan een algemene visie en prioritering, die leidend zijn bij dit VTH-beleid en de VTH-uitvoering. Uiteraard zal dit verder moeten worden ingebed in 2023 en verder.